13.12.08

L'Agueda: un relato que ya tiene prous años y que tiengo que apañar prou...


I. 199...

Por A Costera baixa coixiando l'Agueda. Ye a meya pa las zinco d'una calorosa tardi d'agosto, y o sol lamina esfugato as casas rezién emblanquiadas de Tierga.

L'Agueda camina amonico y de negro, como de cutio. L'Agueda lleba baixo o brazo zurdo un moñaco de plastico, un bibilón espullau, o suyo fillo, diz que ye. Lo pasía todas as tardis por as carreras de o lugar, charrando-le apleret, ayoyando-lo con amor y ficazio entre os suyos bofos brazos. Y si beluno se la mira y ella i para cuenta, dixará de charrar-le, y lo amagará, dica que se'n olbide y torne ta o suyo mundo de fantesías.

L'Agueda baixará, como de cutio, dica la puerta de Casa Callau, an que l'aspera ya o pedrizo, o suyo cutiano pedrizo, baixo a pompuda parrera que trigan as cardelinas ta fer niedo, chunto a os cheranios plenos de flors royas que denguno riega, a la mosquera de l'abandonau casalizio. Astí dixará cayer o suyo cuerpo chonflo, abracará con terneza a o moñaco y le mormostiará polidas parolas que denguno conoixe, entre que as moscas, ternes y lamineras como de cutio, mirarán d'arrimar-sen a l'embescoso interior de as orellas de a biella.

Dimpués, entre que o sol badalle dezaga de Peña Rasa, se debantará y, con biellos tragos dandalosos, tornará ta casa suya, engalzata por as moflas y os zaborros de a barucosa catrinalla de o lugar.


II. 193...

A casa de siñora Lorda yera fuera de Tierga; teneba alredol bels campos y ortals, que gosaba cautibar entre zorrera y zorrera siñor Lorién, o suyo pezquinero mariu.

Istas tierras güegueaban con as de Tono de casa Callau, y fue por una espueda que despartiba as dos miserables propiedaz por o que un día os dos ombres (toz en o lugar, fueras de os zebils, sabemos que fuen ellos dos) tubon una pezina que acabó con a muerte de siñor Lorién a mans de o más choben.

Diz que cuan en dion treslau á siñá Lorda, ella ni an sospiró, que nomás morgonió cualque cosa incomprensible. Denguno la bido plorar, ni cuan beilaban o calabre de siñor Lorién, ni cuan l'apedecón. Nomás repetiba: "yera un buen ombre, yera un buen ombre". Dimpués, con una filla de treze añez, Aguedeta, s'enzarró en casa y no querió saber-ne más nunca cosa de denguno.

Toz en Tierga, fueras de os zebils, sabébanos quí eba matau a ixe ombre furro y balloquero, ixe ombre que cuan s'empifolaba, abatanaba a la muller y a la zagala dica perder l'esmo en un basón de gomecatizos. Toz sabébanos que eba siu Tonón (no yera la primera bez que os dos ombres zarquiniaban) y cuento que siñora Lorda bella cosa tamién se pensaría, si no, tot lo que eba de pasar bels años dimpués, no ese pasau nunca.

Aguedeta, dimpués de l'entierro de su pai, no se dixaba beyer guaire. Sola no saliba de casa que de maitinada, a escar augua ta la fuen de Fillamala, y acompañada de a mai, ta misa primera y ta o camposanto.

Cumplió Aguedeta deziséis años cuan os paixaricos propios d'ixa edá pretón a esbolastriar por o zielo alabez amplo y espazau de a suya cabeza, ya que fuera d'as foscas parez de casa no'n podeban. Pero, por más que as suyas salidas yeran pocas y curtas, no yera tan burniega como ta no parar cuenta en as nuebas linias que feban encara más poliu o suyo cuerpo, u en os güellos que feban os ombres que se la escunzaban de maitinada, caminando enta la fuen con os barrals refirmaus en as ancas, cuan iban con os abríos ta o campo.


Entre toz os mesaches con os que se cruzaba, en i eba uno, que le pareixeba un poquet más biello, por o que sentiba bella cosa espezial, un sentimiento mezclizo, metá curiosidá, metá zerina, que esperimentaba por primera begada. Y él pareixeba tan nierbudo y chasquiau cuan se trobaban... Cuento que Aguedeta no debeba de saber que ixe ombre yera Tonón de Callau; pero si alabez ya lo sabeba, no le debió importar guaire.

Fue ta la fiesta chiqueta, o primer año que fizon baile dimpués de a guerra, cuan una clica de mozetas, conoixenzias d'Agueda, enfilón ta casa de siñora Lorda a escar a la mozeta. Muito tenión que porfiar t'ablandir un poquet a negazión chelada de a mai: "no me la confitez, que no saldrá". Pero más por escusar-se o estrapaluzio que feban as mozetas que por combenzimiento, a la fin la dixó marchar con ellas.

Todas chuntas marchón cara ta la chopera, an que las asperaban os zagals de o lugar. Diz que astí fizon una lifara, bebión bino, y beluna s'empipó. Y talmén por ixo, Chuaneta de casa Callau (chermana de Tonón y sabedora de tot, igual como tot lo lugar fueras de os zebils), s'azercó t'Aguedeta y le blincó asinas: "Aguedeta, a tú te fa goi o mío chermano?"

Agueda se metió roya como un ababol y calló. As atras mozetas, embaziladas por o plazer y o bertigo de saber-sen complizes d'ixa rebesada, no gosón tartir. Chuaneta, que se sentiba endrogada, no pas por o bino, sino por ixe placer que cuasi la mariaba, continó: "Sé que sí, y que a él tú tamién le fas muito goi. -Aguedeta se la miraba con güellos de corderacho.- Ista nuei será asperando-te en o baile. No i faltes, e?

Cuan Chuaneta plegó en casa suya, le fue contando a o chermano tot lo que l'eba dito a la filla de o difunto siñor Lorién, y malas que acabó, conoixió lo más sonoro lapo que l'esen dau nunca, y le'n eban dau prous. Pero Chuaneta no eba mentiu: eba sentiu muitas nueis a o suyo chermano prenunziar en bisbele o nombre d'Agueda, entre que desfeba o leito con o cuerpo chusmiando sudor, y a tamas de o lapo que l'eba caito, Chuana sabeba que ni Tonón ni Agueda faltarían a la zita. Y no, no i faltón.

Toda la nuei estión acarrazaus, bailando, debán de os güellos espantaus de os ombres y as mullers de Tierga. Denguno gosaba azercar-se-les mica. Toz pensaban en l'afronta que ixo suponeba ta o muerto, pero toz dezidión que yera millor afrontar a un muerto bien apedecau que no a un bibo con una mala folla proberbial y quí sabe si con una noballa adormida en a pocha. Y Tonón y Agueda, allenos a tot, se sentiban retentaus a abandonar-se a la falaguera que los sulsiba. Los bidon abandonar a plaza en o preto de a nuei, baixo un zielo pleno d'estrelas ubiertas bataleras, y endrezar-sen ta la chopera de o Puen Biello, an que a foscor de os chopos muertos les asperaba ya.

A chen, malas que acabón de tocar os mosicos, marchó ta casa aprezisada, y as mullers zarrón as finestras ta no sentir o que una bisa siniestra que puyaba de o río boziaba a qui querese sentir-la. O lusco sorprendió a Agueda puyando amonico por a carretera enta o lugar, sola. Os mesmos ombres que se la trobaban toz os días se la trobón tamién ixa maitinada, y toz, ixa mesma tardi, en a tabierna, enzertarían en dezir que ixe maitino la eban bista más polida que nunca.

Llebaba a tufa esbarachada, plena de rebastos, y sonrisaba, y a luz que naixeba de o Pueyo la Bírchen pareixeba trespasar-la, esbandindo licheramén os redolins de a suya fegura. Mientres puyaba por as carreras, os bentanicos s'iban zarrando uno dezaga d'atro, apleret, y as mullers feban que no con a cabeza, y se deziban "a biella la matará". Cuan plegó en casa, a puerta s'ubrió, y a man de a biella agafó a la filla de o cuello y la dentró en casa zorrustiando-la.

Denguno, fueras de yo, dica agora, no ha gosau charrar de o que pasó dimpués, siete meses más tardi, si fa u no fa.

Una nuei, zaguers días de marzo, fizo tanta calor que a chen tenió que dormir con as finestras ubiertas. Toz nos preguntábanos por a razón d'ixe estranio orache. A conzietera casolidá querió que ixa nuei, dos meses antis de o prebisto, ise a naixer o fillo que Aguedeta llebaba en a fonsera. A ixo de as tres, unos esberrecos infraumanos despertón a os pocos que con ixa calor eban puesto adormir-sen. Solo Chuana de Callau dizió que no eba sentiu cosa, y que eba dormiu asaber que bien. Pero toz sabébanos que mentiba, porque o reconcome l'eba sacau o suenio y l'eba meso en o puesto de os güellos dos grans golleras que creixeban cada día una miqueta, cada día una miqueta, dica que bels años dimpués, antis de cumplir-ne os bente, se quedó ziega de tot.

Cuan tot lo lugar llebaba firme rato imachinando lo que ta muitos yera ya esclatero, os esberrecos y escachilos zesón, y a chen s'azercó ta las bentanas ta sentir a pezina que teneban siñá Lorda y Agueda. As frases fuen cayendo como bombas de silenzio en ixa nuei que toz en Tierga remeraremos. En primeras, sintiemos un "Mira-te o que has librau, puta, un monstro, como lo pai, mala zendella t'aplane!", y dimpués un "si no m'ese feito beber ixos breballos y charapotes, o bibilón ese siu normal, a culpa ye suya, mai", y siguió un "o enatizo que te buquió mató a tu pai", y un "si no lo ese matau él, lo ésenos feito busté u yo...". Dimpués, normás tornó a sentir-se bels segundos o ploro monstroso de a criatura rezién librada.

Ye de dar que en Tierga garra ombre ni muller no durmió aquella nuei, fueras d'Agueda, que yera escamalllada de a libradura. Siñá Lorda aprofitó ta pillar a o crío y amagar-lo en una espelunga zerca de o lugar; de tardes, un pastor de Trasobares dizió aber-la bisto tirando dende o Puen Biello un bulligón -de ropa, pensó él- ta l'augua de a Isuela. A os pocos días, o cuerpo de siñá Lorda amanixió abozinau en l'augua chebre de a fuen de Fillamala, con o cuello estronchicau y un sonriso aterrador en a boca plena de babas.

Tonón de Callau disparixió ta cutio de o lugar, dixando sola a la suya chermana ziega. Diz que marchó ta Illueca, a treballar en as fabricas de calzero. En hai chen que diz que no, que si marchó a treballar ta la zementera de Morata, u ta bella conserbera en L'Almunia. Pero ixo ya no s'ha sabiu nunca. Aguedeta encomenzó a pasar-se de cabeza, y toz empezipión a clamar-la "l'Agueda".

Ista istoria la sabemos toz, fueras de os zebils, que aquella nuei eban estau de borina en Illueca, pero denguno se'n ha quiesto alcordar, ni dezir cosa, y ruego a qui lo leiga que faiga o mesmo, que ixublide tot isto antis con antis, como toz fízenos en o lugar nuestro.

Nota de l'autor.

Soi combenziu de que una istoria pareixida me la contón, cuasi a amagatons, una nuei de berano ta las fiestas de Santa Rosa, en Tierga, entre botas de bino y pozals de biera. Soi cuasi seguro de que mesmo m'endicón án eba bibiu ixa muller, l'Agueda, y án yera casa Callau. Pero dimpués, cuan he tornau a preguntar por ista istoria, toz s'han sorprendiu prou, y m'han dito que astí nunca i eba abiu denguna Agueda ni denguna casa Callau, y que ixa istoria tan absurda no la eban sentida nunca.

Pero isto, agora, no tiene garra importanzia.

14.3.08

Atro relato que teneba por l'ordenador, criando molsa...

Os escusaus.

No sé si nunca abrez parau cuenta en o difizil que s’ha tornau en zagueras identificar qué puerta emos de trigar cuan queremos ir ta l’escusau. Os nuestros cafés, bars y guariches barios han iu reblando debán de a ola de sofisticazión que parixe querer imbadir-los, asinas que cuan beluno siente a imperiosa clamada de a umana naturaleza ha d’estar parau ta resolber a zifra que, como nuebas y terribles esfinches, nos proposan as puertas de os escusaus, chusto cuan tenemos pocas ganas de fatiar y muitas de fer atras cosas.

Os tipicos cartelez de “señoras” y “caballeros” ban disparixendo, y os diferens locals compiten por trobar o signo cabalistico más enrebesato que pueden. Creigo que os primers fueron aquels dos siñals que representan o secso masculino como un aro con una sayeta entalto y o femenino con atro aro pero con una cruzeta enta baixo. Manimenos, o catalogo d’enigmas ye amplo, encara que, por un regular, decamín das treslau de ta dó has de tirar. Os ombres nos identificamos por bigotes, claus inglesas u tornillos, mientres as mullers lo fan por faldas, raseras u tuercas, respeutibemén. Muitos seremos capazes de dar-ne treslau, pero cuento que muitos biellez tendrán que fer-lo á cara u cruz...

Biellez, y no tan biellez, y chobens tamién, bellas bezes no aduben ta resolber o misterio, ya siga porque no tienen guaires luzes (que d’ístos beluno en hai) u, más asobén, porque a gana no te dixa pensar con tranquilidá u, en os casos más grabes de torzón u incontinenzia, porque tanto tiene que o baño siga ta ombres u mullers, ya en fas prou con aguantar-te un segundo más. Alabez se produzen situazions criticas como as que contino cuaterno:

  1. Yes un ombre y te trobas posau en o báter, chusto á o canto d’un estranio pozal cuadrato con un apegallo que dize “Deposite aquí as suyas compresas”.
  2. Yes una muller y te trobas con una catafila de báters berticals, inútils de tot en o tuyo caso.
  3. Yes un ombre y te trobas con una siñora que se te mira fendo mala cara, no sabes si porque te considera bel perbertiu u porque piensa que no tiens guaire clara la tuya identidá secsual.
  4. Yes una muller y te trobas con dos u tres mardanos que t’espullan con os güellos y prexinan fantesías secsuals con tú, esbolustrada por tierra y ellos denzima fendo-te fozinadas.

En istas situazions, y en atras parionas, sobre tot, muita dignidá: si nunca tos trobaz con beluno de o secso opuesto en un baño, antis de dezir, como fize yo, “perdona, t’has debiu d’entibocar”, ¡asegura-tos de que no soz busatros os que tos entibocaz!

Fa bels años publiqué "Breu istoria d'una mosca" en o ya acotolau Siete d'Aragón. Fa poco rescaté iste relato y lo apañé un poquet. Aspero que tos faiga goi.

Breu istoria d'una mosca.

Se deziba Lorenza, y yera una mosca. Eba naixiu en o cristal d'un bentanico an que atra mosca (su mai) eba depositau con ilusión un puyal de cagaletas. Lorenza fue a primera (y unica) en naixer, porque os atros güeguez eban siu brutalmén rancaus de o bentano-matriquera por una villeda blanca chupida de limpiacristals, que manullaba con rasmia una umana en bata que no feba que dezir "iste zagal mío tiene o cuarto feito un femeral, qué fastio, qué fastio!". Lorenza yera nomás un cadillet de mosca, pero en toda la suya bida no podría olbidar ixas parolas.

Lorenza salió de a confortable cagaleta an que s'eba criau, esbolastrió una miqueta por aquella cambra, y fue a posar-se sobre un globo terraquio de plastico ta poder atalayar millor tot aquel espazio sin estar descubierta. Ella no podeba saber por qué, pero astí se sentiba l'ama y siñora de o mundo.

Dimpués, dentró en o cuarto un umano. Iste umano (dimpués sabió que se deziba Chorche y que teneba quinze años) s'acapizó sobre o suyo ordinador y lo enchegó. Lorenza, irremeyablemén atrayida por as letras, colors y mosicas que surtiban d'ixe aparatuzio, dixó a suya prebilechiada situazión en o polo norte de o globo y, perdendo altaria, se posó sobre o güembro de Chorche. Tan embazilada como lo mesache, Lorenza se fotió firmes oras cara ta la pantalla. Y asinas fue como a mosca Lorenza aprendió a leyer.

Cuan Lorenza se fartó de beyer cómo Chorche mataba marzianez, esbolastrió un poquet más y se posó sobre o brazo dreito de o mozet. Sorbió belunas de as lamineras gotetas de sudor que os poros de Chorche l'ofriban, chiró la cabeza ta un costau y ta l'atro y, beyendo que a finestra yera estriñida, no se lo pensó mica y dezidió salir a conoixer mundo.

Lorenza no quereba aleixar-se guaire de casa. Aquella plazeta yera un chiquet oasis de berde en meyo d'altizos edifizios grisos. Casualmén, beyó a la mai de Chorche (a la que eba conoixiu en bata limpiando o cristal-matriquera), menando lo can de a familia, que se deziba Tobi. Casualmén, a Tobi l'encorreba o culo, y astí, en meyo d'un poliu chardín, dixó lo suyo regalo. Lorenza se sintió atrayida por a mollonada que o can aquel eba dixau sobre a berda tasca. "Menuda lifarota, güe mincharé como una reina", pensó, y salió abentada. Aterrizó con eleganzia sobre a fuella d'un platanero que, a modo de trampolín, cubriba una parti de a fongada. Pero s'aperzibió de que no eba estau a unica en acudir ta o combite de Tobi. Porque chusto de cara ta ella descubrió a Lorenzón, un poliu exemplar de mosca masto que bomboloniaba de plazer, no por a birolla calenteta rezién serbida, sino por a presenzia d'ixa mosqueta lambreña que se lo miraba encantuchada. Y asinas, Lorenza conoixió l'amor y dezidió no tornar más ta casa.

Lorenza y Lorenzón bibión a más esbatullada istoria d'amor nunca bibida entre dos moscas. A pasión cremaba os insignificans cuerpez de os nuestros inseutos. Lorenza yera feliz de tot, nian matando marzianez con Chorche eba alcanzau un grau de felizidá tan alto...

Pero a ixo de as seis d'a tardi, cuan as zagueras luzes de o día moriban, Lorenzón mormostió que marchaba un momento a crompar tabaco. A Lorenza se le fizo raro, porque nunca l'eba bisto fumar. Lorenza asperó y asperó, pero Lorenzo no i tornó. Cuan se combenzió de que Lorenzón la eba albandonau, dezidió de tornar ta la casa que la eba bisto naixer. L'aire frío de a tardada (ella dedizió que ixa yera a causa) le fizo plorar una miqueta. Pero más abió de plorar cuan se trobó con que a finestra de o cuarto de Chorche yera zarrada. O frío se feba más intenso conforme cayeba a nuei. Arredol de as güeito, o presidén de l'Asoziazión de Comerzios de o Casco Biello dio a orden de que s'enchegasen as luzes de Nabidá con que os comerzians remeran a prosimidá de as crompas. Lorenza beyó cómo a carrera s'empliba de luminetas que parpagulaban. Con os güellos enrasaus, boló a posar-se sobre a zaguera "a" d'una Feliz Nabidá, y astí, a chelor de a maitinada la sorprendió remerando a Lorenzón, entre que o suyo cuerpet, inerme, cayeba enta la zera de a carrera, por an que a ixas oras no i pasaba dengún.

Contino, un relato mío publicau en o primer bolumen de relatos curtos "Luis del Val". Ye de tema nabidal, asinas que se publica con un par d'años y tres meses de retraso. Pero como isto no lo leye cuasi ni l'autor, rai. Lo escribié en aragonés común, pero como lo concurso yera en a balle Tena, en apatusquié cuatro cosetas ta dialeutalizar-lo un poquet y tener más posibilidaz (pero ni por ixas!).

O belén acuatico.

24 d'abiento d'un año cualsiquiera. Son as diez de ra nuei en a Residenzia de ra Terzera Edá. O infermero ba pasando por as camas en do chazen es güelos, y les ba alministrando as medezinas que son menester ta cadaguno. O infermero ye aprezisato, porque en casa suya lo son asperando ta zenar. Por ixo no fa guaire caso de ro que dizen os biellos: beluno rezienta qué misió d'un belén baxo ras auguas de ro entibo, en do cada año, ta Nabidá, se chuntan toz os muertos de ro lugar y es bibos que han de morir-sen á l'otro l'año. Piensa ro infermero que ros pobrons son esbaruquiando, no sabe si ye por as medezinas u si ye por a soledá -á pocos han benito á besitar-los-. Pero ellos ensisten en que sí, que ye berdá, que ellos de cutio l'han sentito contar, y que a ros suyos güelos ya les ne contaban es bisgüelos, y a ros bisgüelos, es tartaragüelos, y asinas asinas dende que fizon o entibo. O infermero ha acabato de dar-le ras pindoletas á ro zaguer biello. Se cala ro gambeto, sale por a puerta, se mira de bislai o dormitorio de camas bien arringleratas y amorta ra luz. Piensa que si no ese ito tan aprezisato, s'aberba quedato á escuitar a istoria ixa de ro belén y aberba puesto publicar-la como colaborazión en a rebista de ra Comarca. Es güelos encara pueden sentir os pasos d'él alexando-se-ne por a nieu, que lleba cayendo toda ra tardi y ha cuallato. Pero as pindoletas han empezipiato á fer efeuto, y un silenzio pesato y espitalario caye amonico sobre ro dormitorio de ra Residenzia. Es güelos que encara no s'han adormito se miran por os bentanos. Alufran de lexos o entibo, que iste ibierno cuasi s'ha chelato de tot. Es camals de ros abez son cuasi esclafatos por o peso de tanta nieu. Poderba dezir-se que ro silenzio ye cuasi total, si no por una bisa chelata que ha empezipiato á mober a superfizie de ro entibo. Y por un son como de lexanas tringoletas que parixe salir de ro interior de ras auguas. Y ye que astí, baxo tantos metros cubicos d'augua, en do yera antis más a biella serrería, os muertos se ban reunindo, ya be son cuasi toz. Se ban repartindo ros papels: esti año, á Miguel, o biello ferrero de casa Cachuchas, le tocará fer de San Chusé. Pilar, a mayestra con a que tantos zagals y zagalas de ro lugar eban aprendito ras primeras letras, serba ra Bírchen María. Y ro Nino Chesús serba, como toz os años, o ninón de casa Pascual, que murió tisico en l'año 1942 con bien pocos años. Os tres chermanos de casa Mairal, que murión os tres cuando a guerra, farán de Reis Magos d'Orién, y toz os demás farán de figurantes, unos como pastors, otros como ánchels. Cuando ya siga tot presto, y toz ocupen os suyos puestos, i plegarán tamién "es combidatos", os biellos de ra Residenzia que pasarán á fer parti de ro belén acuatico á l'autra Nabidá, pero que tanimientres sigan bibos, nomás be pueden asistir como espeutadors, encara no s'han feto á mober-sen en l'augua. Asistirán enarcatos á ro suyo primer belén acuatico, y creyerán definitibamén en a leyenda que tantas begatas eban sentito contar. No les fará mica duelo saper que ban á dixar ista bida, porque astí, en o fundo de ro entibo, s'han de tornar á trobar con toda ra chen con que han compartito ra suya bida. Pensarán que en o lugar ya no i tienen cuasi á dengún, que toz be son ya en l'autro barrio. Y entre ros disbrazes d'ánchels y de pastors, de bírchens y sanchusés y ninos-chesús, irán reconoxendo caras cuasi olbidatas, amors de chobentú, amistanzas nunca rompitas, parentalla fa tiempo apedecata... Y cuando s'aya feto de día en a Residenzia, "es combidatos" s'abrán rebellato con una sonrisa nueba, serena, plena de felizidá. Abrán olbidato de raso que ixa nuei han estato combidatos á ro belén acuatico, pero ra sensazión que ro belén les n'abrá dixato, ixa, no l'han d'olbidar en o poco que les queda de bida. Y cuando s'azerque otra Nabidá, serán ellos es que cuenten a leyenda á otros güelos y otros infermeros, que no en farán caso y pensarán que ixas barucas las probocan as pindoletas contra ro insomnio, u ra soledá, u tot de bez...

13.3.08

Fa poco, tornando enta casa, pasé por a puerta d’uno d’ixos bars chicorrons que nunca han estau de moda, por más que siga en una carrera prou zentrica y comerzial de Monzón. Reconoixco que, como muitos montisonenses, paso asobén por a puerta d’ixe bar, pero no he gosau entrar-ie nunca. Ye o tipo de bar an que os politicos no i ban a pedir o boto, o bar que (por caridá) os inspectors de Sanidá olbidan bisitar, o bar ta do nunca iría una parelleta d’inamoraus, o bar que nunca no ganará o concurso local de tapas, o que no puyó os pres cuan entró o euro. En fin, o bar an que no entraría denguna muller, fueras d’una treballadora de o secso que, en puesto d’almitir que debería aber-se chobilau fa tiempo, mira de trobar-ie o zaguer clien de o día (que asobén ye tamién o primero). Os cliens (os de o bar) gosan estar ombres solos, no guaire biellos, con as caras rustidas de treballar en a obra u en o campo, y ixe sonriso etilico que tan fielmén sabió retratar Velázquez en o famoso cuadro “Os capins”. Diría-se que ta ixe bar nomás se i ba a beber, a mirar d’afogar as penas. Pero beber no ye que una desincusa. O que importa ye sentir a compañía de a familia que no se tiene en casa, una familia capina (poco consellable, ye berdá), d’ixas que as chens d’orden nunca aprebarían, pero a unica que cada día los aculle sin fer-les preguntas. Y dimpués d’aber-sen bebiu qué misió los bins u ordios, mirarán de farfallar bella parola como despedida, saldrán ta fuera, ta ixe mundo ostil de a chen normal, y endrezarán (por dezir-lo de bella traza) os suyos dandalosos pasos enta casa, atro día más…

Cuentachén